Ο παλιός τρόπος ζωής σε ισορροπία με το περιβάλλον

Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης

Εποχή του πλαστικού η εποχή μας, της άνεσης, αλλά και της ρύπανσης. Απολαμβάνομε τα αγαθά της τεχνολογίας, την υπερκατανάλωση και τον άνετο τρόπο ζωής. Κάποτε την καλή ζωή την εννοούσαν με την καλή διατροφή. Για όποιον είχε αρκετό φαγητό έλεγαν: «Περνάει ζωή και κότα». Σήμερα έχομε τα πάντα που μας τα προσφέρει το οικονομικό και πολιτικό

σύστημα, και η τεχνολογία. Όμως όλα αυτά δημιούργησαν τεράστια προβλήματα στον ζωτικό μας χώρο. Αντέχει το περιβάλλον όλα αυτά τα ρυπογόνα απόβλητα, που προέρχονται από τον άνετο τρόπο ζωής μας; 

Κάποτε όμως υπήρχε ισορροπία, που δεν την επέβαλε κάποιος φορέας, αλλά ο παραδοσιακός τρόπος ζωής. Ήταν απλά τα πράγματα. Παράδειγμα οι νοικοκυρές, που όταν πήγαιναν στον μπακάλη, είχαν μαζί τους τον τορβά, αφού δεν υπήρχαν πλαστικές σακούλες. Ο μπακάλης χρησιμοποιούσε μικρές χαρτοσακούλες για την ζάχαρη, καφέ, ρύζι κλπ και λαδόκολλες. Το χαρτί αυτό ήταν ανακυκλώσιμο δεν επιβάρυνε το περιβάλλον. Στο παζάρι πήγαιναν με τα καλάθια, και τα γέμιζαν με φρούτα και λαχανικά, επειδή ο παραγωγός δεν διέθετε σακούλες.

Η ανακύκλωση των σκουπιδιών της πόλης γινόταν με τον καλύτερο τρόπο. Βέβαια τότε δεν υπήρχαν οι πλαστικές συσκευασίες των προϊόντων. Τα αποφάγια τα έτρωγαν οι κότες ή το γουρουνάκι που είχαν στα σπίτια τους. Υπήρχαν και τα κάρα των σκουπιδιάρηδων του Δήμου, που μάζευαν τα σκουπίδια της πόλης. Οι σκουπιδιάρηδες ξεχώριζαν τα αποφάγια από τα σκουπίδια και με αυτά τάιζαν τα δικά τους γουρούνια. Ο χώρος όπου άδειαζαν τα σκουπίδια ήταν στην ανατολική άκρη της πόλης, στο ποτάμι, όπου τους περίμεναν άλλοι χοιροτρόφοι με τα γουρούνια τους. Τα σκουπίδια που απέμεναν ήταν λίγα και κατά περιόδους τα έκαιγαν. Πρόβλημα σκουπιδιών δεν υπήρχε τότε.

Καυσαέρια δεν υπήρχαν, παρά μόνο οι καπνοί από τζάκια των σπιτιών, κατά τους χειμερινούς μήνες. Καπνοί από καυσόξυλα οξιάς και δρυός, που δεν επιβάρυναν το περιβάλλον. Την στάχτη την έριχναν στους κήπους των αυλών τους για λίπασμα, και όσοι έμεναν σε ανηφορικούς δρόμους, όταν πάγωνε ο δρόμος έριχναν την στάχτη για να λιώσει ο πάγος και να βαδίζουν, χωρίς κίνδυνο να γλιστρήσουν και να πέσουν. Γέμιζαν και έναν τενεκέ με στάχτη για να διατηρούνται τα αυγά στις περιόδους των νηστειών. Τίποτε δεν πετιόταν, ως άχρηστο στα σκουπίδια. 

Αυτοκίνητα δεν υπήρχαν. Αλλά και όταν αυτά εμφανίστηκαν ήταν λιγοστά. Τα ζώα, όπως άλογα, μουλάρια και γαϊδούρια ήταν στην υπηρεσία των ανθρώπων. Οι κοπριές τους χρήσιμες, καθώς αυτές γίνονταν λίπασμα στα χωράφια. Στο παζάρι της Φλώρινας οι χωρικοί έρχονταν με τα ζώα τους, και όταν το παζάρι τελείωνε οι δρόμοι γέμιζαν κοπριές, όχι όμως για πολύ ώρα, καθώς οι κηπουροί έρχονταν με καροτσάκια και τις μάζευαν για τους κήπους τους, και ταυτόχρονα καθάριζαν τους δρόμους και τους στάβλους των πανδοχείων. Μετά από αυτούς περνούσαν οι σκουπιδιάρηδες του Δήμου και τις υπόλοιπες τις πετούσαν στο ποτάμι. Ανακύκλωση και καθαριότητα μαζί με απλούς τρόπους.

Απορρυπαντικά δεν υπήρχαν, παρά μόνο το πράσινο σαπούνι. Μερικοί έφτιαχναν τα δικά τους σαπούνια, από το λίπος των γουρουνιών, που έσφαζαν τα Χριστούγεννα. Το πράσινο σαπούνι ήταν για όλες τις χρήσεις. Με αυτό λούζονταν, έπλεναν τα πιάτα και άλλα σκεύη, καθώς και τα ρούχα τους. Το πράσινο σαπούνι ήταν φυσικό δεν ρύπαινε το περιβάλλον. Ούτε χλωρίνη υπήρχε. Έφτιαχναν όμως την αλισίβα*, που ήταν σταχτόνερο και με αυτήν έπλεναν τα ασπρόρουχα. Η αλισίβα ήταν φιλική προς το περιβάλλον.   

Αλλά ούτε οι τεχνίτες ρύπαιναν το περιβάλλον. Τότε δεν υπήρχαν ελαιοχρωματιστές, αλλά ασβεστατζήδες που έβαφαν τα σπίτια με ασβέστη και άλλα ορυκτά χρώματα. Και οι βαφείς υφασμάτων χρησιμοποιούσαν φυτικά χρώματα και αργότερα ορυκτά χρώματα. Όλα αυτά ήταν φιλικά προς το περιβάλλον. Τα ρούχα τότε ήταν μάλλινα και βαμβακερά. Συνθετικά υφάσματα δεν υπήρχαν. Και οι τεχνίτες μετάλλων πουλούσαν τα υπολείμματα στα χυτήρια. Ακόμη και τα παιδιά μάζευαν παλιοσίδερα. Κυρίως τα παιδιά από το Τσιφλίκι, που πήγαιναν στον σκουπιδότοπο να βρουν κάτι μεταλλικό. Τότε αξία είχε ο χαλκός και γενικά τα χάλκινα σκεύη και λιγότερο ο σίδηρος. Ο κασσίτερος (καλάι) επίσης είχε αξία, που τον εύρισκαν στα πεταμένα καλώδια της ηλεκτρικής εταιρίας. Και το αλουμίνιο, που έφτιαχναν οικιακά σκεύη και όταν πάλιωναν τα πετούσαν, είχε και αυτό αξία. Τα παιδιά πουλούσαν τα παλιοσίδερα σε έναν μπακάλη στις κάτω γειτονιές. Ενώ άλλα παιδιά πουλούσαν τα παλιοσίδερα σε έναν φούρναρη στις πάνω γειτονιές. Τα παιδιά εξασφάλιζαν λίγα χρήματα για να αγοράσουν μερικές καραμέλες. Επίσης κάποιος με ένα κάρο με άλογα περνούσε από όλη την πόλη και αγόραζε παλιοσίδερα. 

  

Ο οδοκαθαριστής Παύλος Μαυρουδής, Φλώρινα 1994

Με την παραδοσιακή αυτή ανακύκλωση η Φλώρινα ήταν μια καθαρή πόλη. Ήταν καθαρή επειδή και οι κάτοικοί της συμμετείχαν στην καθαριότητα. Κάθε πρωί οι νοικοκυρές έβγαιναν από τις μονοκατοικίες τους και σκούπιζαν το πεζοδρόμιο και τον μισό δρόμο. Τον άλλο μισό δρόμο τον σκούπιζε η γειτόνισσα που έμενε απέναντι. Επίσης οι καταστηματάρχες, το πρωί που άνοιγαν τα καταστήματα τους, σκούπιζαν το πάτωμα και μετά το πεζοδρόμιο. Αργότερα περνούσαν και οι σκουπιδιάρηδες του Δήμου Φλώρινας, με τις μεγάλες σκούπες και τα τενεκεδένια δοχεία και μάζευαν τα συσσωρευμένα σκουπίδια, που άφηναν οι νοικοκυρές και οι καταστηματάρχες στα ρείθρα των πεζοδρομίων.  

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 όλα άρχισαν να αλλάζουν. Λιπάσματα και φυτοφάρμακα, αντί κοπριάς. Πλαστικά σκεύη, πλαστικά παιχνίδια, πλαστικές σακούλες κλπ έκαναν την εμφάνισή τους εγκαινιάζοντας την νέα εποχή, την εποχή του πλαστικού. Στην δεκαετία του 1970, αυξήθηκαν τα αυτοκίνητα και χάθηκαν σταδιακά τα άλογα τα μουλάρια και τα γαϊδούρια. Νέα εποχή, η εποχή του αυτοκινήτου. Στο τέλος της ίδιας δεκαετίας εμφανίστηκε η λειψυδρία στην πόλη. Για αρκετά χρόνια έλεγαν το νερό νεράκι, μέχρι που έγιναν τα μεγάλα υδραγωγεία. Με την πάροδο του χρόνου το χώμα μολύνθηκε από την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, αλλά και τα σωματίδια στον αέρα «χτυπάνε κόκκινο». Κοντά στο παλιό γιουγκοσλάβικο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, χτίστηκε και αυτό της Μελίτης, για να φωτίζονται από την μια μεριά η γειτονική χώρα και από την άλλη όλη η χώρα μας, και εμείς να εισπνέουμε τα καυσαέρια τους, μαζί με τα καυσαέρια των δικών μας αυτοκινήτων. 

Το ποτάμι όμως δεν πάει πίσω. Η εξέλιξη συνεχίζει τον δρόμο της και πηγαίνει μόνο μπροστά. Εμείς όμως δεν πρέπει να μείνουμε παρατηρητές και μόνο παρατηρητές, σε όλα αυτά που συμβαίνουν. Μπορούμε να επηρεάζομε και να αλλάζομε τις καταστάσεις. Οι ευαισθησίες μας σχετικά με το περιβάλλον, πρέπει να πηγάζουν από εμάς του ίδιους και από την παιδεία μας. Λιγότεροι ρύποι, καλύτερη ποιότητα ζωής.

*Αλισίβα ή σταχτόνερο

Η αλισίβα είναι ένα αλκαλικό διάλυμα που παρασκευάζεται με το βράσιμο του νερού μαζί με στάχτη από καμένα ξύλα. Συνίσταται δε να χρησιμοποιείται βρόχινο νερό. Στα παλαιότερα χρόνια τη χρησιμοποιούσαν για τη λεύκανση των ρούχων, αλλά και αντί για σαπούνι και για το λούσιμο (ειδικά για λιπαρά μαλλιά). Η αλισίβα έχει καθαριστικές ιδιότητες λόγω του ανθρακικού καλίου που προσλαμβάνει από τη στάχτη και το οποίο έχει την ικανότητα αυτό να διαλύει τα έλαια και τα λίπη γενικά όχι όμως και ορυκτέλαια (γράσο, παραφίνες, βαζελίνη κλπ.).

Η αλισίβα ήταν άλλοτε πολύ διαδεδομένη. Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σε απομακρυσμένα χωριά ιδίως τον χειμώνα, στη πλύση των ασπρόρουχων.

Πηγές: florineanews.blogspot.com * * * Βικιπαίδεια

Πηγές εικόνων: florineanews.blogspot.com * * * apouro.blogspot.com

blogs.sch.gr * * * www.votanonkipos.gr