Μαντώ Μαυρογένους (1796 / 7 - 1840)

Από τις πιο γνωστές γυναικείες παρουσίες του Αγώνα, της οποίας το όνομα είχε γίνει γνωστό και στο εξωτερικό. Ήταν ευγενική φυσιογνωμία, με εύθραυστη ομορφιά, λεπτή και λυγερή κορμοστασιά, μεγαλωμένη στην Τεργέστη με ευρωπαϊκή ανατροφή και παιδεία.
Στις παραμονές της επανάστασης βρισκόταν στην Τήνο με τον θείο της Φιλικό κληρικό παπα-Μαύρο, από τον οποίο μυήθηκε στην Αγώνα και μαζί του πήγε στη Μύκονο αμέσως μετά την έκρηξη της επανάστασης. Έκτοτε η νεαρή Μαντώ διέθεσε όλη την πατρική περιουσία στον απελευθερωτικό αγώνα, ενώ έλαβε και η ίδια μέρος σε πολλές επιχειρήσεις. Η φήμη της γρήγορα ξεπέρασε τα σύνορα του ελληνικού χώρου και από τη θέση αυτή η νεαρή Ελληνίδα απηύθυνε έκκληση βοήθειας στους Ευρωπαίους φιλέλληνες και κυρίως στις Αγγλίδες και στις Γαλλίδες.

Η αφειδώλευτη και ανιδιοτελής προσφορά της για την ανεξαρτησία δεν είχε τη δέουσα απήχηση στους συγχρόνους της. Ο έρωτάς της με τον Δημήτριο Υψηλάντη προκάλεσε προφανώς τον φθόνο οπαδών του νεαρού πρίγκιπα και είχε ως αποτέλεσμα τη δόλια απομάκρυνσή της στη Μύκονο και τη συκοφάντησή της στον ίδιο. Η περιπέτεια αυτή πίκρανε αφάνταστα τη Μαντώ, η οποία έκτοτε έζησε στις Κυκλάδες, ζητώντας μάταια οικονομική ενίσχυση από το κράτος.

Πέθανε πάμφτωχη, λησμονημένη και πικραμένη.
Σε αντίθεση με τη δίκαιη όσο ζούσε πίκρα της, μετά τον θάνατό της δικαιώθηκε και η προσφορά της στον Αγώνα της προσδίδει περίοπτη θέση ανάμεσα στις ηρωίδες της επανάστασης.

Πηγή κειμένου και εικόνας: Από την εγκυκλοπαίδεια «Ιστορία των Ελλήνων»