ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Οι συνήθειες και τα έθιμα της Κυριακής των Βαΐων και της Μεγάλης Εβδομάδας έχουν ένα μοναδικό χρώμα κι ένα θρησκευτικό συναίσθημα αντάξιο της πανηγυρικής υποδοχής του Χριστού στα Ιεροσόλυμα και της τραγικής εβδομάδας των Παθών που ακολούθησε.  

Ο λαός πήρε από την εκκλησία τα έθιμα και τα ενσωμάτωσε στις συνήθειές του. Έτσι, τα βάγια θεωρούνται ότι κλείνουν στο φύλλωμά τους μια δύναμη γονιμότητας που τη μεταδίδουν στα νιόπαντρα ζευγάρια. 

Στην Ήπειρο οι νύφες στολίζονται με πράσινο φουστάνι (στο χρώμα των αειθαλών κλάδων) και δέχονταν τα "βαγιοχτυπήματα" για να γεννήσουν παιδιά γερά, χωρίς πόνους και ταλαιπωρία.

Στη Μάνη, την Αιτωλοακαρνανία και τη Θράκη, τα κλαδιά δάφνης, μυρτιάς ή ιτιάς (δηλ. τα βάγια) τα φέρνουν στην εκκλησία τα ζευγάρια των νεονύμφων της χρονιάς κι "όποιος τα φέρει πρώτος, θα πρωτογεννήσει αγόρι". 

Ο χαρακτήρας της γιορτής επιτρέπει και τη χαλάρωση από τη νηστεία και, όπως και τη μέρα του Ευαγγελισμού, η παράδοση επιβάλλει ψάρι. "Είναι ανάγκη να γλείψουν έστω και κόκαλο του ψαριού για το καλό".

Εβδομάδα πένθους

Με την είσοδο στη Μεγάλη Εβδομάδα εντείνεται και η νηστεία. Ειδικά τις τρεις πρώτες μέρες σε ορισμένα μέρη της πατρίδας μας (Καστοριά) τα κορίτσια δεν τρώνε τίποτα παρά μόνο λίγο νερό το βράδυ και για έναν ακόμη λόγο: πιστεύουν ότι .. "νηστικής καρδιάς πιάνει η ευκή και έτσι ελπίζουν να βρουν το γαμπρό". Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι εβδομάδα πένθους και συμπάθειας στο Χριστό. Οι καμπάνες δεν χτυπούν, "χηρεύουν" και κάθε τέρψη της ζωής σταματάει (σε πολλά μέρη της Ελλάδας "ξέκαμναν" τον αργαλειό και μόνο οι δουλειές του καθαρισμού του σπιτιού επιτρέπονταν). 

Τη Μεγάλη Τετάρτη γινόταν το ευχέλαιο του αλευριού και απ΄αυτό παρασκευαζόταν το προζύμι της χρονιάς. 

Τη Μεγάλη Πέμπτη ζυμώνονταν οι κουλούρες της Λαμπρής με διάφορα μυρωδικά και στολισμένες με ξηρούς καρπούς και στολίδια από ζυμάρι με αμύγδαλα, σουσάμι ή γλυκάνισο. Κάθε σχήμα έχει τη δική του ονομασία: κοφίνια, καλαθάκια, δοξάρια, αυγούλες, κουτσούνες. Την ίδια μέρα βάφονται κόκκινα τα αυγά. 

Λίγο πριν την γιορτή

Τη Μεγάλη Παρασκευή - ημέρα απόλυτης αργίας και νηστείας - οι πιστοί πίνανε ξίδι και κάπνα ή αφέψημα από το φυτό αράχνη ή έτρωγαν χοχλιούς βραστούς. Μ΄όλα τα λουλούδια της άνοιξης βιολέτες, μενεξέδες, τριαντάφυλλα, άνθη λεμονιάς, πλέκονται στεφάνια και γιρλάντες που στολίζουν τον Επιτάφιο. Η ακολουθία και η περιφορά του Επιταφίου και η πομπή με τις αναμένες λαμπάδες και τις πένθιμες ψαλμωδίες είναι ίσως η πιο κατανυκτική στιγμή της χριστιανοσύνης. Τα χριστολούλουδα τα φυλάγανε οι γυναίκες και τα λιβανίζανε στις αρρώστιες.

Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου το πένθος μετριάζεται. Οι νοικοκυρές φτιάχναν πίτες και ψωμιά και ο άνδρας έσφαζε το αρνί τον "λαμπριώτη ή πασκάτη". 

Σήμερα, βέβαια, το αρνί αγοράζεται από τον χασάπη για να επισφραγίσει το γιορτασμό της Ανάστασης, συνήθως σουβλιστό. 

Της Κωνσταντίνας Αθανασίου (από το περιοδικό "ΕΙΝΑΙ") 

Σ.Σ. Τα αποσπάσματα που χρησιμοποίησε η Κ.Αθανασίου είναι από το βιβλίο του Γεωργίου Α. Μέγα: "Ελληνικές Γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας"

__________________________________________________________

Διαβάστε επίσης

Κόκκινα αυγά